Wykorzystywanie seksualne małoletnich przez duchownych –
wybrane aspekty karne w kanonicznym oraz polskim porządku prawnym
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Jagielloński
Data nadesłania: 31-12-2021
Data ostatniej rewizji: 11-04-2022
Data akceptacji: 26-05-2022
Data publikacji: 31-07-2022
JoMS 2022;48(1):437-460
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel pracy:
Celem pracy było przedstawienie penalizacji czynu wykorzystywania seksualnego małoletnich przez duchownych oraz zarysowanie relacji między przepisami chroniącymi małoletnich obowiązującymi w kanonicznym oraz polskim porządku prawnym. Ponadto wykazanie, że oba systemy prawne uzupełniają się nawzajem, mając narzędzia pociągania do odpowiedzialności sprawców przestępstw i wymierzając kary o dolegliwości właściwej dla ich specyfiki.
Materiał i metody:
Zastosowano metodę dogmatyczno-prawną i historyczno-prawną.
Wyniki:
Wykazano, że na gruncie prawa kanonicznego ochronę małoletnich przed wykorzystywaniem seksualnym przez duchownych zapewnia kan. 1398 KPK, zaś w prawie polskim służy temu przede wszystkim art. 200 k.k. Surowa penalizacja wykorzystywania seksualnego małoletnich, zarówno w prawie kanonicznym, jak i polskim prawie karnym, wskazuje na uznanie przez obu prawodawców znacznej ciężkości tych zachowań. Oba systemy prawne uzupełniają się nawzajem, mając – każdy na swojej swoistej drodze proceduralnej – narzędzia pociągania do odpowiedzialności sprawców przestępstw i wymierzając kary o dolegliwości właściwej dla ich specyfiki.
Wnioski:
Sprawca dopuszczający się wykorzystywania seksualnego małoletniego może zostać pociągnięty do odpowiedzialności jednocześnie przez kompetentną władzę kościelną, jak i państwową. Wobec powyższego, przede wszystkim istotne jest zawiadamianie ze strony Kościoła organów państwowych o znanych mu przypadkach wykorzystywania seksualnego małoletnich oraz przekazywanie zebranej w procesie kanonicznym dokumentacji, by stało się w pełni za dość społecznemu poczuciu sprawiedliwości.
REFERENCJE (38)
1.
Beisert, M. (2012). Pedofilia. Geneza i mechanizm zaburzenia. Sopot: GWP.
2.
Beisert, M. (2011). Udział środowiska rodzinnego w procesie rozwoju pedofilii. „Roczniki Socjologii Rodziny”, nr XXI, s. 145–168.
3.
Bocheński M. (2016). Prawnokarna reakcja wobec sprawców przestępstw z art. 197 KK i art. 200 KK w świetle teorii i badań empirycznych. Warszawa: C.H. Beck.
4.
Borek D. (2004). Ordynariusz a „Delicta graviora” zarezerwowane Kongregacji Doktryny Wiary. „Prawo Kanoniczne”, t. 47, nr 3–4, s. 97–146.
5.
Borek, D. (2015). Sextum Decalogi praeceptum w kanonicznym prawie karnym aktualnie obowiązującym. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej.
6.
Bułat, K. i in. (2010). Kryminologia. Warszawa: C.H. Beck.
7.
De Paolis, V., Cito, D. (2000). Le sanzioni nella Chiesa. Commento al Codice di Diritto Canonico. Libro VI. Watykan: Urbaniana University Press.
8.
Dziergawka, A. (2018). Prawna ochrona dziecka przed wykorzystaniem seksualnym. W: A. Grześkowiak, I. Zgoliński (red.), Prawo karne w ochronie praw dziecka. Bydgoszcz: KPSW, s. 61–90.
9.
Filar, M. (2008). Kodeks karny. Komentarz. Warszawa: Lexis Nexis.
10.
Filar, M. (2006). Rozdział XXV. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. W: O. Górniok (red.), Kodeks karny. Komentarz. Warszawa: Lexis Nexis, s. 829–830.
11.
Gajda, P.M. (2008). Sankcje karne w kościele w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego Jana Pawła II oraz późniejszych zmian i uzupełnień. Tarnów: Biblos.
12.
Góralski, W. (2003). Miejsce prawa kanonicznego w kulturze prawnej Europy. „Forum Iuridicum”, nr 2, s. 15–34.
13.
Grześkowiak, A., Wiak, K. (2014). Kodeks karny z komentarzem. Warszawa: C.H. Beck.
14.
Grześkowiak, A. (2018). Pojęcie dziecka w prawie karnym. W: A. Grześkowiak, I. Zgoliński (red.), Prawo karne w ochronie praw dziecka. Bydgoszcz: KPSW, s. 3–47.
15.
Hypś, S. (2021). Komentarz do art. 200 k.k. W: A. Grześkowiak, K. Wiak (red.). Kodeks karny. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck.
16.
Izdebska, A. (2009). Konsekwencje przemocy seksualnej wobec dzieci. „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” , nr 8(4), s. 37–55.
17.
Jarząbek, T. (2019). Przestępstwa seksualne wobec małoletnich w prawie kanonicznym. „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich”, t. XXIX, nr 32, s. 69–86.
18.
Kilińska-Pękacz, A. (2015). Prawo karne wobec dobrowolnej aktywności seksualnej małoletnich. „Studia z Zakresu Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy”, nr 7, s. 81–92.
19.
Krajewski, K. (1994). Teorie kryminologiczne a prawo karne. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
20.
Krawiec, A. Z. (2012). Małoletni pokrzywdzony w polskim procesie karnym. Toruń: TNOiK „Dom Organizatora”.
21.
Mierzwińska-Lorencka, J. (2012). Karnoprawna ochrona dziecka przed wykorzystaniem seksualnym. Warszawa: Wolters Kluwer.
22.
Mozgawa, M. (2010). Kodeks karny. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
23.
Pospiszyl, K. (2010). Nie ma dobrej pedofilii. „Tygodnik Powszechny”, nr 2, s. 4–5.
24.
Rodzynkiewicz, M. (2006). Rozdział XXV k.k. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. W: A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz. Tom 2. Komentarz do art. 117–277. Kraków: Zakamycze.
25.
Rutkowski, R., Sroka, W. (2009). Program terapii sprawców przestępstw seksualnych. W: M. Marczak (red.), Resocjalizacyjne programy penitencjarne realizowane przez Służbę Więzienną w Polsce. Kraków: Impuls, s. 234–241.
26.
Skonieczny, P. (2017). Przestępstwo cięższe przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z małoletnim – uwagi de lege lata i de lege ferenda. „Prawo Kanoniczne”, t. 60, nr 1, s. 135–175.
27.
Syryjczyk, J. (2003). Kanoniczne prawo karne. Część szczególna. Warszawa: UKSW.
28.
Smyczyński, T. (1999). Pojęcie dziecka i jego podmiotowość. W: T. Smyczyński (red.), Konwencja o Prawach Dziecka: analiza i wykładnia. Poznań: Ars boni et aequi.
29.
Sobański, R. (2003). Komentarz do kan. 200–203. W: J. Krukowski (red.), Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. I: Księga I. Normy ogólne. Poznań: Wydawnictwo WAM.
30.
Stawniak, H. i in. (2017). Przemoc seksualna wobec małoletnich i ich ochrona prawno-etyczna i kanoniczna. „Prawo Kanoniczne”, t. 60, nr 2, s. 139–172.
31.
Stokłosa M. (2017). Usunięcie z urzędu kościelnego według motu proprio papieża Franciszka „Come una madre amorevole”. „Sympozjum”, nr 21/2(33), s. 231–247.
32.
Suchecki, Z. (2003). Przestępstwa przeciwko szóstemu przykazaniu dekalogu z uwzględnieniem ustaw partykularnych Konferencji Episkopatu USA. W: Z. Kijas (red.), Powołanie franciszkańskie: przeżywanie charyzmatu w XXI wieku. Kraków: PAT, 37–65.
33.
Suchecki, Z. (2018). Ustawy prawa karnego w odniesieniu do przestępstw przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu po promulgacji Kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r. „Studia Włocławskie”, nr 20, s. 433–444.
34.
Suchecki, Z. (2011). Wydalanie duchownych na podstawie kanonicznego procesu karnego. „Prawo Kanoniczne”, t. 54, nr 3–4, s. 77–115.
35.
Warylewski, J. (1999). Karnoprawna ochrona małoletniego przed wykorzystaniem seksualnym w orzecznictwie Sądu Najwyższego. „Prokuratura i Prawo”, nr 9, s. 92–103.
36.
Warylewski, J. (2000). Z zagadnień karnoprawnej ochrony małoletnich przed wykorzystywaniem seksualnym. „Przegląd Sądowy”, nr 2, s. 106–129.
37.
Warylewski, J. (2010). W: A. Wąsek, R. Zawłocki (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do artykułów 117–221, t. I. Warszawa: C.H. Beck.
38.
Włodarczyk, R. (2015). Kryminalistyczno-kryminologiczne aspekty przestępstw na tle seksualnym. Szczytno: WSPol.