Współczesne wyzwania w badaniu fenomenu korzystania z alternatywnych form terapii
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Data nadesłania: 24-05-2022
Data ostatniej rewizji: 17-02-2023
Data akceptacji: 22-02-2023
Data publikacji: 29-04-2023
JoMS 2023;50(1):72-92
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel pracy:
Praca ma na celu ukazanie fenomenu coraz większej popularności alternatywnych form terapii (CAM) jako wyzwania dla współczesnej nauki, zwłaszcza dyscyplin społecznych. Istotną kwestią jest prezentacja kontekstu psychologicznego i społeczno-kulturowego omawianego zjawiska. Celem badań było ustalenie zakresu rozpowszechnienia zjawiska korzystania z CAM oraz celów, w jakich są stosowane. Badania miały również rozstrzygnąć, jakie rodzaje terapii wybierane są najczęściej i sprawdzić, czy osoby je stosujące i niestosujące różnią się pod względem nasilenia postaw zdrowotnych, m.in. takich, jak wiara w jedność ciała i umysłu, poczucie holistycznej równowagi i innych.
Materiał i metody:
Badania przeprowadzono na grupie polskich respondentów (N=599). Jako narzędzia wykorzystano ankietę oraz kwestionariusz Complementary, Alternative and Conventional Medicine Attitudes Scale (CACMAS) autorstwa T. Hernandez, K. McFadden i T. Ito, który zaadaptowano do warunków polskich wraz z weryfikacją jego własności psychometrycznych.
Wyniki:
Ponad 40% badanych przyznaje, że korzysta z CAM, przy czym średnio najbardziej popularne są terapie biologiczne, manualne i tradycyjna medycyna chińska. CAM stosowane są najczęściej w celach profilaktycznych, leczniczych i poprawy samopoczucia. Występują istotne różnice u osób korzystających i niekorzystających z CAM w zakresie postaw przychylnych wobec CAM, przekonań dotyczących ich wiarygodności oraz postawach wiary w jedność ciała i umysłu, a także zadowolenia z doświadczeń z medycyną konwencjonalna.
Wnioski:
Badania pokazują duże rozpowszechnienie zjawiska korzystania z CAM w badanej polskiej próbie. Wyniki wskazują na pilną potrzebę badania potrzeb i oczekiwań ludzi w zakresie usług zdrowotnych.
FINANSOWANIE
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
REFERENCJE (36)
1.
Bains, S.S., Egede, L.E. (2011). Association of health literacy with complementary and alternative medicine use: a cross-sectional study in adult primary care patients. BMC Complementary and Alternative Medicine, 11, 138, doi.org/10.1186/1472-6882-11-138.
2.
Bann, C.M., Sirois, F.M., Walsh, E.G. (2010). Provider support in complementary and alternative medicine: exploring the role of patient empowerment. Journal of Alternative and Complementary Medicine, 16(7), 745–752.
3.
Betthauser, L.M., Brenner, L.A., Forster, J.E., Hostetter, T.A., Schneider, A.L., Herna, T.D. (2014). A Factor Analysis and Exploration of Attitudes and Beliefs Toward Complementary and Conventional Medicine in Veterans. Medical Care, 52(12), 50–56.
4.
Bishop, F.L., Yardley, L., Lewith, G.T. (2007). A Systematic Review of Beliefs Involved in the Use of Complementary and Alternative Medicine. Journal of Health Psychology, 12(6), 851–867.
5.
CBOS. (2011). Horoskopy, wróżby, talizmany – czyli magia wokół nas – Raport z badań.
6.
Cianciara, D. (2012). Integracja medycyny tradycyjnej z akademicką. Problemy Higieny i Epidemiologii, 93, 223–228.
7.
Dulęba, K., Wysocki, M., Styczyński, J. (2008). Physicians attitudes towards complementary and alternative medicine in patients with cancer: preliminary report from pediatric and oncology centers. Medycyna Wieku Rozwojowego, 12(4 Pt 2), 1148–1154.
8.
Fjær, E.L., Landet, E.R., McNamara, C.L., Eikemo, T.A. (2020). The use of complementary and alternative medicine (CAM) in Europe. BMC Complementary Medicine and Therapies, 20(1), 108.
9.
Gale, N. (2014). The Sociology of Traditional, Complementary and Alternative Medicine. Sociology Compass, 8(6), 805–822.
10.
Gardiner, P., Mitchell, S., Filippelli, A.C., White, L.F., Paasche-Orlow, M.K., Jack, B.W. (2013). Health Literacy and Complementary and Alternative Medicine Use Among Underserved Inpatients in a Safety Net Hospital, Journal of Health Communication, 18(1), 290–297.
11.
Goldstein, M. (2000). The Emergence of Alternative Medicine. In P. Brown (Ed.), Perspectives in Medical Sociology, 363–372. Long Grove: Waveland Press.
12.
Guillaud, A., Darbois, N., Allenet, B., Pinsault, N. (2019). Predictive factors of complementary and alternative medicine use in the general population in Europe: A systematic review. Complementary Therapies in Medicine, 42, 347–354.
13.
Humańska, M., Nowicki, A. (2005). Postępowanie dodatkowe i alternatywne u kobiet chorych na raka piersi. Współczesna Onkologia, 9, 263–268.
14.
Köse, E., Ekerbiçer, H. Ç., Erkorkmaz, Ü. (2018). Complementary, Alternative and Conventional Medicine Attitude Scale: Turkish Validity Reliability Study. Sakarya Medical Journal, 8(4), 726–736.
15.
Krzewińska, A., Dzimińska, M., Warwas, I., Wiktorowicz, J. (2021). Komunikacja naukowa w Polsce. Szczepionki, medycyna alternatywna, zmiany klimatyczne, GMO pod lupą. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
16.
Księska-Koszałka, J. (2021). Psychological determinants of the use of complementary and alternative medicine – CAM. Journal of Education, Health and Sport, 11(12), 280–292.
17.
McFadden, K.L., Hernndez, T.D., Ito, T.A. (2010). Attitudes toward complementary and alternative medicine influence its use. Explore: The Journal of Science and Healing, 6(6), 380–388.
18.
National Center for Complementary and Alternative Medicine (2000). Expanding Horizons of Healthcare. Five Year Strategic Plan 2001–2005.
19.
National Center for Complementary and Integrative Health. (2021). NCCIH Strategic Plan FY 2021–2025. Mapping a Pathway to Research on Whole Person Health.
https://nccih.nih.gov/about/nc....
20.
Nowakowska, K. (2018), February 1). Przychodzi baba do znachora. Przez długie kolejki do lekarzy coraz częściej korzystamy z usług uzdrowicieli. Dziennik Gazeta Prawna,
https://serwisy.gazetaprawna.p..., (dostęp: 6.05.2022).
21.
Nowicki, A., Jeziorska, M., Farbicka, P. (2013). Stosowanie metod komplementarnych w zmniejszaniu bólu, lęku, depresji i zaburzeń nastroju u kobiet leczonych z powodu raka piersi. Nowotwory. Journal of Oncology, 63, 8–15.
22.
Olchowska-Kotala, A. (2009). Kto i dlaczego leczy się niekonwencjonalnymi metodami terapii? Toruń: Adam Marszałek.
23.
Olchowska-Kotala, A., Barański, J. (2016). Polish physicians’ attitudes to complementary and alternative medicine. Complementary Therapies in Medicine, 27, 51–57.
24.
Oliver, M.D., Baldwin, D. R., Datta, S. (2018). Health to Wellness: A Review of Wellness Models and Transitioning Back to Health. The International Journal of Health, Wellness, and Society, 9(1), 41–56.
25.
Orr, D.E., Fette, D. (2019). From parallel to partnership. Factors that develop integrative relationships between biomedical and alternative medical practitioners. Leadership in Health Services, 32(4), 493–508.
26.
Perdyan, A., Wasiukiewicz, M., Szastok, P., Jassem, J. (2021). The scope of complementary and alternative medicine in Poland. Nowotwory. Journal of Oncology, 71(6), 357–372.
27.
Piątkowski, W. (1990). Spotkania z inną medycyną. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
28.
Piątkowski, W. (2008). Lecznictwo niemedyczne w Polsce. Tradycja i współczesność. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
29.
Piątkowski, W. (2014). Lecznictwo niemedyczne. Wybrane aspekty socjologiczne i formalno-prawne. Konteksty Społeczne, 4(2), 7–20.
30.
Puskulluoglu, A.M., Uchańska, B., Tomaszewski, K.A., Zygulska, A. L. (2021). Use of complementary and alternative medicine among Polish cancer patients. Nowotwory. Journal of Oncology, 71(5), 274–281.
31.
Siahpush, M. (1999). Why do people favour alternative medicine? Australian and New Zealand Journal of Public Health, 23(3), 266–271.
32.
Tangkiatkumjai, M., Boardman, H., Walker, D. (2020). Potential factors that influence usage of complementary and alternative medicine worldwide : a systematic review. BMC Complementary Medicine and Therapies, 20(363), 1–15.
33.
WHO. (2013). WHO Traditional Medicine Strategy 2014-2023. Alternative and Integrative Medicine, 1–76.
https://doi.org/2013.
34.
Wojtecka, A., Wojnarowska, M., Zarzeczna-Baran, M., Bandurska, E. (2016). Medycyna tradycyjna i alternatywna w świetle badań wybranych krajów. W: M. Warchał (red.), Cywilizacja zdrowia, s. 13–24. E-bookowo.
35.
Woźniak-Holecka, J., Zborowska, K., Holecki, T. (2010). Medycyna alternatywna jako uzupełniająca forma leczenia chorób nowotworowych w opinii pacjentów onkologicznych. Psychoonkologia, 1, 21–28.
36.
Zörgo, S., Purebl, G., Zana, Á. (2018). A qualitative study of culturally embedded factors in complementary and alternative medicine use. BMC Complementary and Alternative Medicine, 18(1), 25.