PL EN
PRACA ORYGINALNA
Globalne zagrożenia środowiska przyrodniczego jako wyzwanie rozwoju gospodarczego Polski
 
Więcej
Ukryj
1
Institute of Agricultural and Food Economics - National Research Institute
 
2
Vistula University
 
Zaznaczeni autorzy mieli równy wkład w przygotowanie tego artykułu
 
 
Data nadesłania: 27-02-2024
 
 
Data ostatniej rewizji: 10-07-2024
 
 
Data akceptacji: 09-08-2024
 
 
Data publikacji: 22-09-2024
 
 
Autor do korespondencji
Konrad Prandecki   

Institute of Agricultural and Food Economics - National Research Institute
 
 
JoMS 2024;58(4):201-219
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel pracy:
Celem artykułu jest wskazanie zakresu i roli najważniejszych czynników środowiskowych we współczesnym rozwoju społeczno-gospodarczym.

Materiał i metody:
Do osiągnięcia celu wykorzystano analizę krytyczną literatury, a wnioski sformułowano w oparciu o metodę indukcji.

Wyniki:
Ryzyko wystąpienia globalnego kryzysu wywołanego degradacją środowiska przyrodniczego jest coraz większe. Istnieją rozwiązania polityczne, które umożliwiają wejście na ścieżkę rozwoju pozwalającą na redukcję ryzyka destrukcji środowiska przyrodniczego, jednak ich zastosowanie napotyka opór społeczny.

Wnioski:
Dostosowanie się społeczeństw do wymogów przyrody wymaga zmiany przyzwyczajeń oraz jest kosztowne. To powoduje, że skłonność do podjęcia wysiłku jest niewielka. Jednocześnie nowe podejście do gospodarki, uwzględniające potrzeby społeczno-gospodarcze i środowiskowe, może być silnym bodźcem rozwojowym dla państw, które w odpowiednim momencie wejdą na tę ścieżkę. Dotyczy to również Polski.

 
REFERENCJE (35)
1.
Burchard-Dziubińska, M., Prandecki, K. (red.) (2020). Zmiana klimatu – Skutki dla polskiego społeczeństwa i gospodarki, Komitet Prognoz Polska 2000 Plus PAN.
 
2.
Ceballos, G, Ehrlich, P.R, Raven, P.H., (2020). Vertebrates on the brink as indicators of biological annihilation and the sixth mass extinction. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 117(24), 13596–13602.
 
3.
Cowie, R.H., Bouchet, P., Fontaine, B. (2022). The Sixth Mass Extinction: fact, fiction or speculation?. Biological Reviews of the Cambridge Philosophical Society, 97(2), 640–663. doi:10.1111/brv.12816.
 
4.
European Commission. (2021). Communication from the Commission to the European Parliament, The European Council, The Council, The European Economic and Social Committee and The Committee of the Regions, ,,Fit for 55”: delivering the EU’s 2030 Climate Target on the way to climate neutrality, 14.7.2021, COM(2021) 550 final.
 
5.
European Commission. (2019). Communication from the Commission to the European Parliament, The European Council, The Council, The European Economic and Social Committee and The Committee of the Regions, The European Green Deal, 11,12,2019, COM(2019) 640 final.
 
6.
Kleer, J., Prandecki, K. (2020). A world defined by change: a historical and methodological approach. W: K. Prandecki (red.). Different approaches to the future in the works of the Forecasting Committee, Komitet Prognoz Polska 2000 Plus PAN, s. 9–43.
 
7.
Kolbert, E. (2014). The Sixth Extinction. An Unnatural History. New York: Henry Holt and Company.
 
8.
Kotyński, J. (2019). Transformacje globalne i tendencje do spowolnienia rozwoju gospodarki światowej. W: J. Kotyński (red.). Dylematy trwałego rozwoju polskiej gospodarki i finansów w otoczeniu globalnym (9–39). Warszawa: AFiBV.
 
9.
Kotyński, J., Prandecki, K. (2023). Prospects for Poland’s sustainable development in the conditions of new globalization and Industry 5.0. Scientific Papers of Silesian University of Technology – Organization and Management Series, 189, 327–337. DOI: 10.29119/1641-3466.2023.189.20.
 
10.
Kotyński, J. (2022). Components of Economy 4.0 as factors for sustainable development. W: A. Rzepka, Z. Olesiński, E. Jędrych, (red.) Self-Management, Entrepreneurial Culture, and Economy 4.0: Contemporary Approach to Organizational Theory Development, London: Routledge, Taylor & Francis Group, Leakey and Lewin.
 
11.
Popkiewicz, M., Kardaś, A., Malinowski, Sz. (2018). Nauka o klimacie. Katowice: Sonia Draga.
 
12.
Persson, L., Almroth, B.M.C., Collins, Ch.D., Cornell, S., de Wit, C.A., Diamond, M.L., Fantke, P., Hassellöv, M., MacLeod, M., Ryberg, M.W., Jørgensen, P.S., Villarrubia-Gómez, P., Wang, Z., Hauschild, M.Z. (2022). Outside the Safe Operating Space of the Planetary Boundary for Novel Entities. Environmental Science & Technology, 56(3), s. 1510–1521. DOI: 10.1021/acs.est.1c04158.
 
13.
Prandecki, K. (2014). Rolnictwo wobec zmian klimatu. W: Kowalski, A., Wigier, M., Dudek, M. (red.) Nowa polityka rolna UE – kontynuacja czy rewolucja? (99, 133–144). Warszawa: IERiGŻ PIB.
 
14.
Prandecki, K. (2022). Global and European Climate Policy, Zagadnienia Ekonomiki Rolnej / Problems of Agricultural Economic, 3(372), 45–63. DOI: 10.30858/zer/152466.
 
15.
Prandecki, K. (2023). Wprowadzenie do zielonych finansów. W: Burchard-Dziubińska, M., Prandecki, K. (red.) Zielone finanse (11–23). Komitet Prognoz Polska 2000 Plus PAN.
 
16.
Rafferty, J.P. (2023). Anthropocene Epoch, Encyclopaedia Britannica. Pobrano z: https://www.britannica.com/sci... (dostęp: 15.11.2023)..
 
17.
Randers, J. (2012). 2052: A Global Forecast for the Next Forty Years. White River Junction: Chelsea Green Publishing.
 
18.
Revkin, A.C. (2011), Confronting the ,,Anthropocene”. The New York Times, 11 May 2011.
 
19.
Richardson, K., Steffen, W., Lucht, W., Bendtsen, J., Cornell, S.E., Donges, J.F., Drüke, M., Fetzer, I., Bala, G., von Bloh, W., Feulner, G., Fiedler, S., Gerten, D., Gleeson, T., Hofmann, M., Huiskamp, W., Kummu, M., Mohan, C., Nogués-Bravo, D., Petri, S., Porkka, M., Rahmstorf, S., Schaphoff, S., Thonicke, K., Tobian, A., Virkki, V., Weber, L. Rockström, J. (2023). Earth beyond six of nine planetary boundaries. Science Advances, 9, 37. DOI: 10.1126/sciadv.adh2458.
 
20.
Rockström, J., Steffen, W., Noone, K., Persson, A., Chapin III, F.S., Lambin, E., Lenton, T.M., Scheffer, M., Folke, C., Schellnhuber, H.J. (2009). Planetary boundaries: Exploring the safe operating space for humanity. Ecology and Society, 14(2).
 
21.
Rodrik, D., Walt, S.M. (2022). How to Build a Better Order. Limiting Great Power Rivalry in an Anarchic World. Foreign Affairs. September/October.
 
22.
Romanello, M., di Napoli, C., Green, C., Kennard, H., Lampard, P., Scamman, D., Walawender, M., Zakari, A., Ameli, N., Ayeb-Karlsson, S., Beggs, P.J., Belesova, K., Berrang Ford, L., Bowen, K., Cai, W., Callaghan, M., Campbell-Lendrum, D., Chambers, J., Cross, T.J., van Daalen, K.R., Dalin, C., Dasandi, N., Dasgupta, S., Davies, M., Dominguez-Salas, P., Dubrow, R., Ebi, K.L., Eckelman, M., Ekins, P., Freyberg, Ch., Gasparyan, O., Gordon-Strachan, G., Graham, H., Gunther, S.H., Hamilton, I., Hang, Y., Hänninen, R., Hartinger, S., He, K., Heidecke, J., Hess, J.J., Hsu, S.-Ch., Jamart, L., Jankin, S., Jay, O., Kelman, I., Kiesewetter, G., Kinney, P., Kniventon, D., Kouznetsov, R., Larosa, F., Lee, J.K.W., Lemke, B., Liu, Y., Liu, Z., Lott, M., Batista, M.L., McAllister, L., McMichael, C., Mi, Z., Milner, J., Minor, K., Minx, J.C., Mohajeri, N., Momen, N.C., Moradi-Lakeh, M., Morrissey, K., Munzert, S., Murray, K.A., Neville, T., Nilsson, M., Obradovich, N., O’Hare, M.B., Olivera, C., Oreszczyn, T., Otto, M., Owfi, F., Pearman, O., Pega, F., Pershing, A., Rabbaniha, M., Ricman, J., Robinson, E.J.Z., Rocklöv, J., Salas, R.N., Semenza, J.C., Sherman, J.C., Shumake-Guillemot, J., Silbert, G., Sofiev, M., Springmann, M., Stowell, J.D., Tabatabaei, M., Taylor, J., Thompson, R., Tonne, C., Tresova, M., Trinanes, J.A., Wagner, F., Warnecke, L., Whitcombe, H., Winning, M., Wyns, A., Yglesias-González, M., Zhang, S., Zhang, Y., Zhu, Q., Gong, P., Montgomery, H., Costello, A., (2023). The 2023 report of the Lancet Countdown on health and climate change: the imperative for health-centered response in a world facing irreversible harms. The Lancet. DOI: 10.1016/S0140-6736(23)01859-7.
 
23.
Steffen, W., Broadgate, W., Deutsch, L., Gaffney, O., Ludwig, C. (2015a). The trajectory of the Anthropocene: The Great Acceleration. The Anthropocene Review, 1–18, DOI: 10.1177/2053019614564785.
 
24.
Steffen, W., Richardson, K., Rockström, J., Cornell, S.E., Fetzer, I., Bennett, E.M., Biggs, R., Carpenter, S.R., de Vries, W., de Wit, C.A., Folke, C., Gerten, D., Heinke, J., Mace, G.M., Persson, L.M., Ramanathan, V., Reyers, B., Sörlin, S. (2015b). Planetary boundaries: Guiding human development on a changing planet. Science, 347(6223), 1259855, DOI: 10.1126/science.1259855.
 
25.
Stern, N. (2006). The Economics of Climate Change: The Stern Review, London: HM Treasury.
 
26.
Stoddard, I., Anderson, K., Capstick, S., Carton, W., Depledge, J., Facer, K., Gough, C., Hache, F., Hoolohan, C., Hultman, M., Hällström, N., Kartha, S., Klinsky, S., Kuchler, M., Lövbrand, E., Nasiritousi, N., Newell, P., Peters, G.P., Sokona, Y., Stirling, A., Stilwell, M., Spash, C.L., Williams, M. (2021). Three Decades of Climate Mitigation: Why Haven’t We Bent the Global Emissions Curve? Annual Review of Environment and Resources, 46(1), 653–689.
 
27.
Taleb, N.N. (2012). Antifragile. Things that gain from disorder. New York: Random House.
 
28.
UE, (2022). Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, Dz. U. UE, L 322, 16.12.2022, 15–80.
 
29.
UN, (1992). Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. United Nations Framework Convention on Climate Change. United Nations 21 March 1994.
 
30.
UN, (1997). Kyoto Protocol to the United Nations Framework Convention on Climate Change. FCCC/CP/1997/L.7/Add.1 10.12.1997.
 
31.
UN, (2015). Paris Agreement. Pobrano z: https://treaties.un.org/doc/Tr... (dostęp: 12.09.2023).
 
32.
UN, (2022), World Population Prospects. Pobrano z: https://population.un.org/data... (dostęp: 20.10.2022).
 
33.
van Klink, R., Bowler, D.E., Gongalsky, K.B., Swengel, A.B., Gentile, A., Chase, J.M. (2020). Meta-analysis reveals declines in terrestrial but increases in freshwater insect abundances. Science, 368(6489), 24 Apr 2020, 417–420.
 
34.
Wijkman, A., Rockström, J. (2012). Bankrupting Nature: Denying Our Planetary Boundaries, Abingdon: Routledge.
 
35.
World Bank, (2022). DataBank. The World Bank. Pobrano z: https://data.worldbank.org/ind... (dostęp: 11.03.2022).
 
eISSN:2391-789X
ISSN:1734-2031
Journals System - logo
Scroll to top