PRACA ORYGINALNA
Archetyp polskiej kultury politycznej w Sadze o wiedźminie Andrzeja Sapkowskiego
Więcej
Ukryj
1
Ignatianum University in Cracow
Data nadesłania: 31-07-2024
Data ostatniej rewizji: 05-03-2025
Data akceptacji: 31-03-2025
Data publikacji: 10-04-2025
JoMS 2025;61(1):524-537
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel pracy:
Celem tego artykułu jest omówienie uniwersum wiedźmina z perspektywy szeroko pojętej historii idei, a w szczególności w kontekście badań nad archetypem polskiej kultury politycznej. Autorka zastanawia się na ile świat wiedźmina wyraża archetyp polskiej kultury politycznej.
Materiał i metody:
Uniwersum przedstawione jest w cyklu wiedźmińskim autorstwa Andrzeja Sapkowskiego który stanowią następujące po sobie tomy: Ostatnie Życzenie (OŻ), Miecz Przeznaczenia (MP), Krew Elfów (KE), Czas Pogardy (CP), Chrzest Ognia (ChO),Wieża Jaskółki (WJ),Pani Jeziora (PJ). Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie o przyczyny komercyjnego sukcesu wiedźmińskiej sagi. Przyjęte zostało założenie, że po pierwsze, proza Andrzeja Sapkowskiego wypowiada archetyp polskiej kultury politycznej i na tym zasadza się jej niesłabnąca popularność, po wtóre odnosi się doń krytycznie. Pytanie badawcze zatem brzmi: czy krytykuje ów archetyp źródłowo twierdząc, że wzory kultury polskiej są „błędne” per se, czy jego krytyka ma charakter wewnętrzny, wtedy będzie to krytyka rozpadu tych pozytywnie wartościowanych wzorców.
Wyniki:
Zasadniczym wnioskiem płynącym z analizy jest teza o wewnętrznym charakterze krytyki archetypu polskiej kultury politycznej w sadze o wiedźminie autorstwa Andrzeja Sapkowskiego. „Duch nowożytności” z towarzyszącą mu teorią praw podmiotowych, na gruncie tego archetypu jest co najmniej problematyczny.
Wnioski:
Artykuł wskazuje na ciągle aktualny problem uzgodnienia „ducha polskości” z „duchem nowożytności”, oraz na otwarty i ważny charakter dyskusji nad polskością.
REFERENCJE (19)
1.
Gombrowicz, W. (1992). Dziennik 1967–1969. Rozmowy z Dominikiem de Roux. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
2.
Kaczor, K. (2006). Geralt, czarownice i wampir. Recykling kulturowy Andrzeja Sapkowskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Słowo / obraz terytoria.
3.
Kaute, W. (1993). Synteza dziejów Polski Michała Bobrzyńskiego.Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
4.
Kaute, W. (1994). Problematyka elit w kulturze polskiej (Zarys zagadnienia). Człowiek w kulturze, 3, 169–193.
5.
Kaute, W. (2020). Europa, kultura, Polska w świecie śmierci Boga. Polonia Journal, 11, 123–149.
6.
Kaute, W. (1997). Idea demokracji nowożytnej a tożsamość polityczna Polaka. Przegląd Humanistyczny, 3.
7.
Łapiński, W. (2014). Inter arma rident Musae. O podobieństwach prozy Henryka Sienkiewicza i Andrzeja Sapkowskiego. Ruch Literacki, 6.
8.
Łęk, K. (2009). Arturiańsko-celtyckie oblicza przestrzeni w cyklu wiedźmińskim Andrzeja Sapkowskiego. Kultura i Historia, 15.
9.
Manent, P. (1994). Intelektualna historia liberalizmu. Kraków: wyd. Arcana.
10.
Miłoszewski, Z. To nie jest tak, że po lewej stronie jesteśmy mniej chorzy na Polskę, wywiad dla Rozrywkablog, Pobrano z
https://rozrywka.spidersweb.pl..., (dostęp: 24.03.2025).
11.
Roszczynialska, M. (2009). Sztuka fantasy Andrzeja Sapkowskiego: problemy poetyki. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
12.
Sapkowski, A. (2005). Ostatnie życzenie. Warszawa: wyd. Supernowa.
13.
Sapkowski, A. (1994). Miecz Przeznaczenia. Warszawa: wyd. Supernowa.
14.
Sapkowski, A. (2006). Krew Elfów. Warszawa: wyd. Supernowa.
15.
Sapkowski, A. (2006). Czas Pogardy. Warszawa: wyd. Supernowa.
16.
Sapkowski, A. (2005). Chrzest Ognia. Warszawa: wyd. Supernowa.
17.
Sapkowski, A. (2005). Wieża Jaskółki. Warszawa: wyd. Supernowa.
18.
Sapkowski, A. (2005) Pani Jeziora. Warszawa: wyd. Supernowa.
19.
Siuciak, M. (2006). Styl współczesnej powieści historycznej – na przykładzie trylogii Andrzeja Sapkowskiego. Język Polski, 4, s. 241–250.