O czasopiśmie
Kolegium Redakcyjne
Rada Naukowa
Recenzenci
Kodeks Etyczny
Wydania Specjalne
Terminy czasopisma
RODO - informacje o przetwarzaniu danych osobowych
Indeksacja
Licencje i dostęp
Archiwum
Dla autorów
Zasady publikacji
Techniczna instrukcja dla autorów
Umowa o udzielenie nieodpłatnej licencji CC BY-SA
Oświadczenie autora o prawach autorskich
Procedura publikacji
Kontakt
O czasopiśmie
Kolegium Redakcyjne
Rada Naukowa
Recenzenci
Kodeks Etyczny
Wydania Specjalne
Terminy czasopisma
RODO - informacje o przetwarzaniu danych osobowych
Indeksacja
Licencje i dostęp
PRACA ORYGINALNA
„Eutanazja” w starożytnym Rzymie – aspekty historyczne i prawne
1
Uniwersytet Opolski
Data nadesłania: 14-08-2024
Data ostatniej rewizji: 13-01-2025
Data akceptacji: 26-02-2025
Data publikacji: 10-04-2025
JoMS 2025;61(1):305-324
SŁOWA KLUCZOWE
zabójstwo eutanatyczneeutanazjadobra śmierćstarożytny Rzymzabójstwo z litościznużenie życiemtaedium vitae
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel pracy:
Celem niniejszego artykułu jest analiza zabójstwa eutanatycznego w starożytnym Rzymie. Autor szuka odpowiedzi na pytania: Jak antyczni Rzymianie pojmowali eutanazję? Czy eutanazja w dzisiejszym słowa znaczeniu była przez Rzymian znana i praktykowana? Jakie mogły być sposoby dokonywania zabójstwa na żądanie? Jakie reperkusje prawne były z tym związane?
Materiał i metody:
Autor wykorzystał przede wszystkim metody badawcze historyczno-prawne i dogmatyczno-prawne.
Wyniki:
W antycznym Rzymie spotykamy się z terminem „eutanazja” pojmowanym przede wszystkim jako dobra śmierć czy łagodne umieranie. W prawie polskim obecnie eutanazja to zabójstwo na żądanie dokonane pod wpływem współczucia (artykuł 150 kodeksu karnego.). Obok wielu opisów samobójstw spotykamy niewiele świadectw mówiących o sięganiu w Rzymie do zabójstwa z litości pod wpływem współczucia.
Wnioski:
Mimo wszystko takie typy zachowań opisane choćby przez Valeriusa Maximusa w odniesieniu do znużonych życiem z Marsylii każą nam myśleć, że i takie dzisiejsze rozumienie eutanazji sporadycznie zachodziło w badanej epoce. Przy pomocy innych uciekano się do przebicia mieczem, otwarcia żył czy użycia trucizny. Chociaż prawdopodobnie nie mamy regulacji bezpośrednio odnoszących się do zabijania na żądanie pod wpływem współczucia to jednak znużenie życiem (taedium vitae) tak bardzo obecne w ustawodawstwie rzymskim łagodziło skutki prawne odebrania sobie życia.
Celem niniejszego artykułu jest analiza zabójstwa eutanatycznego w starożytnym Rzymie. Autor szuka odpowiedzi na pytania: Jak antyczni Rzymianie pojmowali eutanazję? Czy eutanazja w dzisiejszym słowa znaczeniu była przez Rzymian znana i praktykowana? Jakie mogły być sposoby dokonywania zabójstwa na żądanie? Jakie reperkusje prawne były z tym związane?
Materiał i metody:
Autor wykorzystał przede wszystkim metody badawcze historyczno-prawne i dogmatyczno-prawne.
Wyniki:
W antycznym Rzymie spotykamy się z terminem „eutanazja” pojmowanym przede wszystkim jako dobra śmierć czy łagodne umieranie. W prawie polskim obecnie eutanazja to zabójstwo na żądanie dokonane pod wpływem współczucia (artykuł 150 kodeksu karnego.). Obok wielu opisów samobójstw spotykamy niewiele świadectw mówiących o sięganiu w Rzymie do zabójstwa z litości pod wpływem współczucia.
Wnioski:
Mimo wszystko takie typy zachowań opisane choćby przez Valeriusa Maximusa w odniesieniu do znużonych życiem z Marsylii każą nam myśleć, że i takie dzisiejsze rozumienie eutanazji sporadycznie zachodziło w badanej epoce. Przy pomocy innych uciekano się do przebicia mieczem, otwarcia żył czy użycia trucizny. Chociaż prawdopodobnie nie mamy regulacji bezpośrednio odnoszących się do zabijania na żądanie pod wpływem współczucia to jednak znużenie życiem (taedium vitae) tak bardzo obecne w ustawodawstwie rzymskim łagodziło skutki prawne odebrania sobie życia.
Licencja
REFERENCJE (47)
1.
Arystoteles. (2002). Polityka. L. Piotrowicz. (przekład i oprac.), K. Grzybowski.. (przedm.). Warszawa: De Agostini.
2.
Aureliusz, M. (2008). Rozmyślania. M. Reiter. (przeł.). Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
3.
Battaglini, M. (1970). Libertá e determinazione nel suicidio in Roma antica. W: Scritti per Gaspare Ambrosini t. 1, (93–156). Milano: Giuffrè.
4.
Baudry, P. (1988). L’opinion de Saint Augustin sur le suicide. W: P. Ranson (red.), Saint Augustin, (125–152). Lausanne: Éditions l’Âge d’Homme.
5.
Bayet, J. (1971). Le suicide mutuel dans la mentalité des romains. W: Tenże,, Croyances et rites dans la Rome antique, (130–176). Paris: Payot.
6.
Bels, J. (1975). La mort volontaire dans l’oeuvre de saint Augustin. Revue de l’histoire des religions, 187(2), 147–180.
7.
Biblia Tysiąclecia. (1980). Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, wyd. 3 popr.. Poznań – Warszawa: Pallottinum.
8.
Cooper, J. M. (1989). Greek Philosophers on Eutanasia and Suicide. W: B. A. Brody, Suicide and Euthanasia, Historical and Contemporary Themes, (9–38). Boston – Dordrecht: Springer Science, Business Media.
9.
Cyceron, M. T. (1999). O państwie. O prawach. Spolszczyła I. Żółtowska, Kęty: Wydawnictwo ANTYK.
10.
Cyceron. M. T. (2010). Rozmowy tuskulańskie; O przyjaźni; O starości; O wróżbiarstwie. Z. Cierniakowa, W. Kornatowski, J. Śmigaj. (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
11.
Czech-Jezierska, B. (2021). Wojenne peregrynacje profesora Rafała Taubenschlaga (1939–1947). W: M. Lewandowski, M. Hypiak (red.). Życie społeczno-polityczne uchodźstwa polskiego w latach 1939–1991. Wybrane zagadnienia, (15–31). Lublin: Wydawnictwo KUL.
12.
Czech-Jezierska, B. (2023). Dwa głosy polskich romanistów o prawie czasu wojny. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 70(3), 135–148. Lublin – Polonia, Sectio G.
13.
Flawiusz. J. (1962). Dawne dzieje Izraela. Antiquitates Iudaicae. Pierwszy przekład polski z języka greckiego. ks. E. Dąbrowski. (red.). Poznań – Warszawa – Lublin: Księgarnia św. Wojciecha.
14.
Genin, J. C. (1971). Réflexions sur l’originalité juridique de la repression du suicide en droit romain. W: Mélanges offerts au Professeur Louis Falletti. Annales de la Faculté de Droit et des Sciences Économiques de Lyon. Université de Lyon II, 2, 233–293. Paris: Dalloz.
15.
Grabowska, J., Chodorowska, A. (2018). Dobra śmierć na tle regulacji prawnych w Polsce. Studia Prawnoustrojowe, 42, 173–188.
16.
Grisé, Y. (1980). De la fréquence du suicide chez les Romains. Latomus, 39(1), 17–46.
17.
Grisé, Y. (1982). Le suicide dans la Rome antique. Montréal: Bellarmin, Paris: Les Belles Lettres.
18.
Gwóźdź, W. Strojnowski, J. (1989). S.v. Eutanazja. W: R. Łukaszczyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz (red.). Encyklopedia katolicka, t. 4, szpalta 13441346.
19.
Hofmann, D. (2007). Suizid in der Spätantike. Seine Bewertung in der lateinischen Literatur. Altertumswissenschaft 18. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
21.
Kuryłowicz, M. (2005). Taedium vitae w rzymskim prawie karnym. W: H. Kowalski, M. Kuryłowicz (red.). Contra leges et bonos mores. Przestępstwa obyczajowe w starożytnej Grecji i Rzymie, (189–199). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
22.
Kuryłowicz, M. (2011). Libera mortis facultas w państwie i prawie rzymskim. W: A. Przyborowska-Klimczak, A. Tarach (red.). Iudicium et scientia. Księga jubileuszowa Profesora Romualda Kmiecika, (715–725). Warszawa: Lex a Wolters Kluwer business.
23.
Kuryłowicz, M. (2022a). Suicidium. W: M. Jońca (red.). Leksykon rzymskiego prawa karnego. Podstawowe pojęcia, (262–263). Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck.
24.
Kuryłowicz, M. (2022b). Taedium vitae. W: M. Jońca (red.). Leksykon rzymskiego prawa karnego. Podstawowe pojęcia, (267–268). Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck.
25.
Lampkowska, P. (2011). Kilka słów o antidotach stosowanych w starożytności. Studia Europaea Gnesnensia, 3, 211–226.
27.
Maximus, V.(2019). Facta et dicta memorabilia libri IX. Waleriusz Maksymus, Czyny i powiedzenia godne pamięci w dziewięciu księgach. Przekład, wstęp i komentarz I. Lewandowski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
28.
Nótári, T. (2019). Some Remarks on the Issue of Suicide in Roman Criminal Law. Acta Universitatis Sapientiae Legal Studies, 8(1), 75–87.
29.
Palmirski, T. (red.) (2015). Digesta Iustiniani. Digesta Justyniańskie. Tekst i przekład. V.1. Księgi 28–32, , D. Brodka, K. Hilman, M. Hładyszewska, T. Palmirski, przy współpracy: J. Krzynówek, J. Reszczyński, A. Tarwacka. Kraków: Poligrafia Salezjańska.
31.
Radin, M. (2001). Cartas romanisticas (1923–1950). Estudio y edición, con una nota de lectura sobre, California y el derecho Romano de Carlos Petit. Napoli: Jovene Editore.
32.
Rominkiewicz, J. (2004). Samobójstwo w prawie rzymskim. Studia Historycznoprawne. Tom dedykowany Profesorowi Doktorowi Alfredowi Koniecznemu. K. Orzechowski (red.). Acta Universitatis Wratislaviensis, 2616. Prawo CCLXXXVII I. Wrocław, 49–79.
33.
Saint Augustin. (1854). La Cité De Dieu. Traduction nouvelle par L. Moreau, t. 3. Paris: J. Lecoffre.
34.
Seneka, L. A. (1862). Dialogorum Liber II I. Ad Novatum, De ira. W: L. Annaei Senecae Opera quae supersunt. Recognovit et rerum indicem locupletissimum adiecit Fridericus Haase,t. 1. Lipsiae: B. G. Teubner.
35.
Seneka, L. A. (1989). Dialogi. Przełożył, wstępem poprzedził, komentarzem, układem treści, indeksem opatrzył L. Joachimowicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
36.
Seneka, L. A. (1998). Listy moralne do Lucyliusza. W. Kornatowski. (przeł.). Warszawa: Alfa-Wero.
37.
Siek, B., Ryś, A., Sein Anand, J. (2013). Najbardziej popularne trucizny świata grecko-rzymskiego. Przegląd Lekarski, 70(8), 643–646.
38.
Sitek, B. (2008). Od antropocentryzmu prawniczego do ekonomizacji prawa. W: G. Dammacco, B. Sitek, O. Cabaj (red). Człowiek pomiędzy prawem a ekonomią w procesie integracji europejskiej. (66–78). Olsztyn – Bari: Zakład Poligraficzny UWM w Olsztynie.
39.
Siwicka, M. (2013). Peregrinos Lukiana z Samosat – szaleństwo w krzywym zwierciadle satyry.. Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae, 23(2), 153–170.
40.
Śmigacz, K. (2015). Pojęcie i rodzaje eutanazji. W: III Studencka konferencja naukowa Wyższej Szkoły Prawa i Administracji w Rzeszowie, (774–795). Rzeszów, (dostęp: 13.08.2024).
41.
Tadajczyk, K. T. (2005). Aptekarz trucicielem. W: H. Kowalski, M. Kuryłowicz (red.). Contra leges et bonos mores. Przestępstwa obyczajowe w starożytnej Grecji i Rzymie, (351–354). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
42.
Trankwillus, G. S. (1987). Żywoty cezarów. Przełożyła, wstępem i komentarz,em opatrzyła J. Niemirska-Pliszczyńska. Przedmowę napisał J. Wolski. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.
43.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny Dz. U. 1997, nr 88, poz. 553, t.j.
44.
Van Hooff, A.J. L. (1990). From Autothanasia to Suicide. Self-killing in Classical Antiquity. London – New York: Routledge.
45.
Vandenbossche, A. (1952). Rechereches sur le suicide en droit Romain. Annuaire de l’Institut de Philologie et d’Histoire Orientales et Slaves, 12, 471–516.
46.
Voisin, J. L. (1999). L’Histoire Auguste et la mort volontaire. W: Historae Augustae. Colloquium Genevense a cura di François Paschoud, (301–316). Bari: Edipuglia.
47.
Wacke, A. (1980). Der Selbstmord im römischen Recht und in der Rechtsentwicklung. Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte, Romanistische Abteilung, 97(1), 26–77.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2391-789X |
| ISSN: | 1734-2031 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
